Εξαφανίζεται με ταχύτατους ρυθμούς από τη Μεσόγειο, ένα θαλάσσιο περιβάλλον που υποβαθμίζεται διαρκώς. Αν δεν θέλουμε να χάσουμε το Κοινό δελφίνι για πάντα, πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα για την επιβίωσή του. 
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
ΤΟ ΧΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΤΟΥ: Ο έξυπνος
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ: Κινδυνεύον.
ΕΧΟΥΝ ΑΠΟΜΕΙΝΕΙ: Δεν υπάρχει ποσοτική εκτίμηση, καθώς δεν έχει γίνει ποτέ ακριβής καταγραφή του πληθυσμού του. Σύμφωνα με θεωρητικές εκτιμήσεις, υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα ζουν 750 έως 4.200 κητώδη αυτού του
είδους. Την τελευταία δεκαετία υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι ο πληθυσμός του μειώνεται με ταχύτατους ρυθμούς.
ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΖΩΗΣ: Γύρω στα 30 - 35 χρόνια.
ΑΠΕΙΛΕΣ: Η υπεραλίευση και κατά συνέπεια η μείωση της τροφής είναι η κυριότερη απειλή του είδους. Ο άνθρωπος παραμένει έως σήμερα o σημαντικότερος εχθρός του. Σημαντικό ρόλο παίζει και η θαλάσσια μόλυνση (οι πλαστικές σακούλες ευθύνονται για αρκετούς πνιγμούς) με τις τοξικές ουσίες που συσσωρεύονται στον οργανισμό του (ένα μέρος περνάει μέσω του θηλασμού και στις επόμενες γενιές) και βλάπτουν το ανοσοποιητικό και αναπαραγωγικό του σύστημα. Σε όλα αυτά προστίθεται και η ηχορύπανση που δυσχεραίνει την επικοινωνία του με την υπόλοιπη αγέλη -εξαιτίας των σόναρ των σκαφών-, με αποτέλεσμα να αποπροσανατολίζονται και να χάνονται από τις ομάδες τους.
ΕΝΑΣ ΑΚΟΜΗ ΛΟΓΟΣ ΝΑ ΣΩΘΕΙ: Παίζει σημαντικό ρόλο στο θαλάσσιο οικοσύστημα. Τρώει τα πιο αδύναμα και ασθενικά ψάρια, εμποδίζοντας την εξάπλωση επιδημιών και διατηρώντας τους πληθυσμούς τους υγιείς. Το ίδιο αποτελεί τροφή για άλλα είδη, όπως φάλαινες και καρχαρίες.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ: Γύρω από το νησί Κάλαμος του Ιονίου, περιοχή που ανήκει στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000, μέχρι πριν από λίγα χρόνια τα Κοινά δελφίνια αφθονούσαν. Δέκα διεθνείς και τρεις ελληνικές ερευνητικές και περιβαλλοντικές οργανώσεις, από 150 που υπήρχαν το 1998, απέμειναν μόνο 15 το 2007. Κύρια αιτία; Η υπεραλίευση.
Tο όνομά του ήταν κυριολεκτικό. Του δόθηκε από τον Αριστοτέλη και σήμαινε ότι είναι το πιο κοινό είδος δελφινιού στα πελάγη μας, από την αρχαιότητα ακόμα. Μόνο που τώρα το όνομα πρέπει να αλλάξει. Αν θέλουμε να κυριολεκτούμε, πρέπει να το μετονομάσουμε σε «σπάνιο» ή καλύτερα «κινδυνεύουν». Αιτία δεν είναι άλλη από τη δραματική μείωση του πληθυσμού του στη Μεσόγειο την τελευταία πεντηκονταετία - γεγονός που το κατέταξε στην «Κόκκινη Λίστα» του Διεθνούς Ινστιτούτου για τη Διαφύλαξη του Περιβάλλοντος (IUCN).
Τα Κοινά δελφίνια, μαζί με τα Ρινοδέλφινα και τα Ζωνοδέλφινα, αποτελούν τα τρία είδη μικρών δελφινιών που συναντάμε τακτικότερα στη Μεσόγειο και στις ελληνικές θάλασσες. Οι πρακτικές των ψαράδων, όμως, τους «παίρνουν την τροφή από το στόμα» υπεραλιεύοντας και πληγώνοντας ανεπανόρθωτα το θαλάσσιο οικοσύστημά τους. Τακτική που οδηγεί στην εξαφάνιση της τροφής τους, ενώ ενίοτε μπλέκονται και στα δίχτυα και πεθαίνουν. «Παράπλευρες» απώλειες που δεν θα έπρεπε να συμβαίνουν, καθώς τα Κοινά δελφίνια δεν αποτελούν πρόβλημα για τον άνθρωπο ή την παράκτια αλιεία και προτιμούν συνήθως τα βαθιά νερά, μακριά από τις ακτές.
Αυξημένη νοημοσύνη
Κοινωνικά ζώα, δεν αγαπούν τη μοναξιά, γι' αυτό και κυκλοφορούν σε αγέλες. Υπερκινητικά και ζωηρά, φημίζονται για την εξυπνάδα τους - οι έρευνες άλλωστε έχουν δείξει ότι ο εγκέφαλός τους είναι πιο μεγάλος και πιο σύνθετος από τον ανθρώπινο. Το βιολογικό τους «σόναρ», που βρίσκεται στο καμπύλο μέτωπό τους, είναι το σύστημα που τα βοηθά να προσανατολίζονται, να βρίσκουν τροφή (σαρδέλα και γαύρο τα αγαπημένα τους) και να επικοινωνούν μεταξύ τους.
Όπως έχουν δείξει επιστημονικές έρευνες, τα Κοινά δελφίνια δημιουργούν τρισδιάστατες εικόνες στον εγκέφαλό τους. Οι ήχοι που εκπέμπουν έχουν μεγάλη εμβέλεια, αλλά αυτός δεν είναι ο μοναδικός τρόπος «ομιλίας» τους. Σφυρίγματα, κρότοι και θόρυβοι που παράγουν με τα σαγόνια τους βρίσκουν θέση στην… καθημερινή τους επικοινωνία. Η ακοή τους είναι εξαιρετική.
Αντίθετα, η όραση δεν είναι το δυνατό τους σημείο, ενώ παρατηρείται και πλήρης απουσία οσφρητικού συστήματος. Είναι κομψά ζώα, με μυτερό ρύγχος και λεπτό σώμα, που φτάνει το 1,5 με 2 μέτρα και τα 70 με 100 κιλά. Μετά τα πέντε χρόνια μπαίνουν σε ηλικία αναπαραγωγής, με τη θηλυκιά να γεννά κάθε 2 - 3 χρόνια ένα μόνο μικρό, μετά από κύηση 10 - 11 μηνών.
Τα Κοινά δελφίνια είναι ιδιαίτερα στοργικοί γονείς και οι επιστήμονες λένε ότι μεγαλώνουν τα παιδιά τους με αφοσίωση και φροντίδα, που μοιάζει ανθρώπινη. Το νεογνό, που πλησιάζει το ένα μέτρο μήκος, θηλάζει για αρκετό διάστημα και μένει προσκολλημένο στη μητέρα του για 3 - 6 έτη. Η μητέρα του, τέλος, επαναλαμβάνει μια συγκεκριμένη μελωδία, διαφορετική από κάθε άλλη, που το μικρό αποτυπώνει και κρατάει στην υπόλοιπη ζωή του σαν το προσωπικό του χαρακτηριστικό.
ΔΥΟ - ΤΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΥ ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ
•Το Κοινό δελφίνι (Delphinus delphis) αναπνέει με πνεύμονες και διατηρεί, όπως ο άνθρωπος, σταθερή θερμοκρασία σώματος, ανεξάρτητα από τη θερμοκρασία περιβάλλοντος. Το σώμα του καλύπτεται από ένα παχύ στρώμα λίπους, το οποίο του προσφέρει μόνωση και το βοηθά στην κολύμβηση.
•Δεινός κολυμβητής, ξεπερνά σε ταχύτητα τα 50 χλμ./ώρα. Καταδύεται συνήθως για μερικά δευτερόλεπτα έως δύο λεπτά (έχει το λιγότερο χρόνο αντοχής από τα υπόλοιπα δελφίνια), αλλά μπορεί να παραμείνει κάτω από την επιφάνεια μέχρι και 5 λεπτά - και αυτό σε βάθη ακόμη και 300 μέτρα.
•Δεν κοιμάται ποτέ, αλλά ξεκουράζει εναλλάξ τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου του, ώστε, όταν το ένα ησυχάζει, το άλλο να εξασφαλίζει την αναπνοή. Και αυτό επειδή στο δελφίνι η αναπνοή δεν είναι ακούσια όπως σ' εμάς: πρέπει να… σκεφτεί πρώτα για να αναπνεύσει. Εκείνες τις ώρες τα βλέπουμε να κολυμπάνε αρκετά σιγά στην επιφάνεια της θάλασσας, πάντα σε κοπάδι, με έναν οδηγό που παραμένει ξύπνιος για να τα οδηγεί και να τα προειδοποιεί σε ενδεχόμενο κίνδυνο.
•Το Kοινό δελφίνι ζει σε κοπάδια των δέκα έως δεκαπέντε ατόμων, που συχνά συνενώνονται σε μεγαλύτερες αγέλες. Είναι γνωστή η αλληλεγγύη που υπάρχει στα μέλη της ομάδας. Αν ένα δελφίνι τραυματιστεί, τα υπόλοιπα το στηρίζουν, για να μπορεί να μείνει στην επιφάνεια και να αναπνέει.
Ευχαριστούμε για τη βοήθεια την Αναστασία Μήλιου, υδροβιολόγο, μέλος της οργάνωσης «Αρχιπέλαγος», και τον Γιώργο Παξιμάδη, υπεύθυνο Θαλάσσιων Προγραμμάτων WWF Ελλάς.
Tης ΤΟΥΣΑΣ ΖΑΠΠΑ
Διαβάστε περισσότερα...
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
ΤΟ ΧΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΤΟΥ: Ο έξυπνος
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ: Κινδυνεύον.
ΕΧΟΥΝ ΑΠΟΜΕΙΝΕΙ: Δεν υπάρχει ποσοτική εκτίμηση, καθώς δεν έχει γίνει ποτέ ακριβής καταγραφή του πληθυσμού του. Σύμφωνα με θεωρητικές εκτιμήσεις, υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα ζουν 750 έως 4.200 κητώδη αυτού του
είδους. Την τελευταία δεκαετία υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι ο πληθυσμός του μειώνεται με ταχύτατους ρυθμούς.
ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΖΩΗΣ: Γύρω στα 30 - 35 χρόνια.
ΑΠΕΙΛΕΣ: Η υπεραλίευση και κατά συνέπεια η μείωση της τροφής είναι η κυριότερη απειλή του είδους. Ο άνθρωπος παραμένει έως σήμερα o σημαντικότερος εχθρός του. Σημαντικό ρόλο παίζει και η θαλάσσια μόλυνση (οι πλαστικές σακούλες ευθύνονται για αρκετούς πνιγμούς) με τις τοξικές ουσίες που συσσωρεύονται στον οργανισμό του (ένα μέρος περνάει μέσω του θηλασμού και στις επόμενες γενιές) και βλάπτουν το ανοσοποιητικό και αναπαραγωγικό του σύστημα. Σε όλα αυτά προστίθεται και η ηχορύπανση που δυσχεραίνει την επικοινωνία του με την υπόλοιπη αγέλη -εξαιτίας των σόναρ των σκαφών-, με αποτέλεσμα να αποπροσανατολίζονται και να χάνονται από τις ομάδες τους.
ΕΝΑΣ ΑΚΟΜΗ ΛΟΓΟΣ ΝΑ ΣΩΘΕΙ: Παίζει σημαντικό ρόλο στο θαλάσσιο οικοσύστημα. Τρώει τα πιο αδύναμα και ασθενικά ψάρια, εμποδίζοντας την εξάπλωση επιδημιών και διατηρώντας τους πληθυσμούς τους υγιείς. Το ίδιο αποτελεί τροφή για άλλα είδη, όπως φάλαινες και καρχαρίες.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ: Γύρω από το νησί Κάλαμος του Ιονίου, περιοχή που ανήκει στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000, μέχρι πριν από λίγα χρόνια τα Κοινά δελφίνια αφθονούσαν. Δέκα διεθνείς και τρεις ελληνικές ερευνητικές και περιβαλλοντικές οργανώσεις, από 150 που υπήρχαν το 1998, απέμειναν μόνο 15 το 2007. Κύρια αιτία; Η υπεραλίευση.
Tο όνομά του ήταν κυριολεκτικό. Του δόθηκε από τον Αριστοτέλη και σήμαινε ότι είναι το πιο κοινό είδος δελφινιού στα πελάγη μας, από την αρχαιότητα ακόμα. Μόνο που τώρα το όνομα πρέπει να αλλάξει. Αν θέλουμε να κυριολεκτούμε, πρέπει να το μετονομάσουμε σε «σπάνιο» ή καλύτερα «κινδυνεύουν». Αιτία δεν είναι άλλη από τη δραματική μείωση του πληθυσμού του στη Μεσόγειο την τελευταία πεντηκονταετία - γεγονός που το κατέταξε στην «Κόκκινη Λίστα» του Διεθνούς Ινστιτούτου για τη Διαφύλαξη του Περιβάλλοντος (IUCN).
Τα Κοινά δελφίνια, μαζί με τα Ρινοδέλφινα και τα Ζωνοδέλφινα, αποτελούν τα τρία είδη μικρών δελφινιών που συναντάμε τακτικότερα στη Μεσόγειο και στις ελληνικές θάλασσες. Οι πρακτικές των ψαράδων, όμως, τους «παίρνουν την τροφή από το στόμα» υπεραλιεύοντας και πληγώνοντας ανεπανόρθωτα το θαλάσσιο οικοσύστημά τους. Τακτική που οδηγεί στην εξαφάνιση της τροφής τους, ενώ ενίοτε μπλέκονται και στα δίχτυα και πεθαίνουν. «Παράπλευρες» απώλειες που δεν θα έπρεπε να συμβαίνουν, καθώς τα Κοινά δελφίνια δεν αποτελούν πρόβλημα για τον άνθρωπο ή την παράκτια αλιεία και προτιμούν συνήθως τα βαθιά νερά, μακριά από τις ακτές.
Αυξημένη νοημοσύνη
Κοινωνικά ζώα, δεν αγαπούν τη μοναξιά, γι' αυτό και κυκλοφορούν σε αγέλες. Υπερκινητικά και ζωηρά, φημίζονται για την εξυπνάδα τους - οι έρευνες άλλωστε έχουν δείξει ότι ο εγκέφαλός τους είναι πιο μεγάλος και πιο σύνθετος από τον ανθρώπινο. Το βιολογικό τους «σόναρ», που βρίσκεται στο καμπύλο μέτωπό τους, είναι το σύστημα που τα βοηθά να προσανατολίζονται, να βρίσκουν τροφή (σαρδέλα και γαύρο τα αγαπημένα τους) και να επικοινωνούν μεταξύ τους.
Όπως έχουν δείξει επιστημονικές έρευνες, τα Κοινά δελφίνια δημιουργούν τρισδιάστατες εικόνες στον εγκέφαλό τους. Οι ήχοι που εκπέμπουν έχουν μεγάλη εμβέλεια, αλλά αυτός δεν είναι ο μοναδικός τρόπος «ομιλίας» τους. Σφυρίγματα, κρότοι και θόρυβοι που παράγουν με τα σαγόνια τους βρίσκουν θέση στην… καθημερινή τους επικοινωνία. Η ακοή τους είναι εξαιρετική.
Αντίθετα, η όραση δεν είναι το δυνατό τους σημείο, ενώ παρατηρείται και πλήρης απουσία οσφρητικού συστήματος. Είναι κομψά ζώα, με μυτερό ρύγχος και λεπτό σώμα, που φτάνει το 1,5 με 2 μέτρα και τα 70 με 100 κιλά. Μετά τα πέντε χρόνια μπαίνουν σε ηλικία αναπαραγωγής, με τη θηλυκιά να γεννά κάθε 2 - 3 χρόνια ένα μόνο μικρό, μετά από κύηση 10 - 11 μηνών.
Τα Κοινά δελφίνια είναι ιδιαίτερα στοργικοί γονείς και οι επιστήμονες λένε ότι μεγαλώνουν τα παιδιά τους με αφοσίωση και φροντίδα, που μοιάζει ανθρώπινη. Το νεογνό, που πλησιάζει το ένα μέτρο μήκος, θηλάζει για αρκετό διάστημα και μένει προσκολλημένο στη μητέρα του για 3 - 6 έτη. Η μητέρα του, τέλος, επαναλαμβάνει μια συγκεκριμένη μελωδία, διαφορετική από κάθε άλλη, που το μικρό αποτυπώνει και κρατάει στην υπόλοιπη ζωή του σαν το προσωπικό του χαρακτηριστικό.
ΔΥΟ - ΤΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΥ ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ
•Το Κοινό δελφίνι (Delphinus delphis) αναπνέει με πνεύμονες και διατηρεί, όπως ο άνθρωπος, σταθερή θερμοκρασία σώματος, ανεξάρτητα από τη θερμοκρασία περιβάλλοντος. Το σώμα του καλύπτεται από ένα παχύ στρώμα λίπους, το οποίο του προσφέρει μόνωση και το βοηθά στην κολύμβηση.
•Δεινός κολυμβητής, ξεπερνά σε ταχύτητα τα 50 χλμ./ώρα. Καταδύεται συνήθως για μερικά δευτερόλεπτα έως δύο λεπτά (έχει το λιγότερο χρόνο αντοχής από τα υπόλοιπα δελφίνια), αλλά μπορεί να παραμείνει κάτω από την επιφάνεια μέχρι και 5 λεπτά - και αυτό σε βάθη ακόμη και 300 μέτρα.
•Δεν κοιμάται ποτέ, αλλά ξεκουράζει εναλλάξ τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου του, ώστε, όταν το ένα ησυχάζει, το άλλο να εξασφαλίζει την αναπνοή. Και αυτό επειδή στο δελφίνι η αναπνοή δεν είναι ακούσια όπως σ' εμάς: πρέπει να… σκεφτεί πρώτα για να αναπνεύσει. Εκείνες τις ώρες τα βλέπουμε να κολυμπάνε αρκετά σιγά στην επιφάνεια της θάλασσας, πάντα σε κοπάδι, με έναν οδηγό που παραμένει ξύπνιος για να τα οδηγεί και να τα προειδοποιεί σε ενδεχόμενο κίνδυνο.
•Το Kοινό δελφίνι ζει σε κοπάδια των δέκα έως δεκαπέντε ατόμων, που συχνά συνενώνονται σε μεγαλύτερες αγέλες. Είναι γνωστή η αλληλεγγύη που υπάρχει στα μέλη της ομάδας. Αν ένα δελφίνι τραυματιστεί, τα υπόλοιπα το στηρίζουν, για να μπορεί να μείνει στην επιφάνεια και να αναπνέει.
Ευχαριστούμε για τη βοήθεια την Αναστασία Μήλιου, υδροβιολόγο, μέλος της οργάνωσης «Αρχιπέλαγος», και τον Γιώργο Παξιμάδη, υπεύθυνο Θαλάσσιων Προγραμμάτων WWF Ελλάς.
Tης ΤΟΥΣΑΣ ΖΑΠΠΑ
